Regenwater is het water bij uitstek om te gebruiken in de serre. In de zomer heb je meer water nodig dan in de winter. Hoe sla je het benodigde regenwater nu makkelijk en niet al te duur op zodat je het hele zomerseizoen toe komt met je regenwater om je planten te begieten?
Niet al te strak of noem het natuurlijk tuinieren staat garant voor verrassingen. Daar doe je het toch voor? Ik kan er enorm van genieten door de tuin te wandelen en even op te letten welk insect er rond vliegt, welk plantje er bloeit. De oh en ah s wisselen elkaar af het hele jaar door. Het begint bij het zaaien en gaat door tot het oogsten.
Het is een wortel en het smaakt naar appel. Hoe gaan we dat noemen... ah appelwortel zeker. Na de aard-appelen en aard-peren hebben we nu ook de appel-wortel (Smallanthus sonchifolius) verwelkomd in de Nederlandse taal. De plant luistert ook naar de namen yacon of Boliviaanse zonnewortel. Zelf noem ik hem vaak al lachend de reusachtige plant met het mini bloempje.
Als je onder een glazen of plastieken dak teelt kan je als tuinier heel wat invloed uitoefenen op het klimaat waarin je planten opgroeien. Dat is nu éénmaal het interessante aan het concept serre. Dat je de planten onder dak kan beschutten van koude, wind, hagel en andere gure weerbeelden.
Er is een keerzijde aan de verregaande controle die je hebt over het klimaat in je serre. De regen, onmisbaar voor een rijke oogst, wordt door het serredak geweerd en kan de bodem niet bevochtigen of de planten van water voorzien. Daar zal jij als tuinier dus voor moeten zorgen. Om het heel jaar rond voldoende water ter beschikking van een goede kwaliteit om te gaan gieten in je serre en je bodem te vertroetelen. Onderschat het niet. Heel wat groeiproblemen in serres hebben te maken met de watergift. Te weinig water geven maar ook langdurig water van een ongeschikte kwaliteit gebruiken zijn meestal de oorzaak. Het is toch jammer om je oogst te laten begrenzen door een gebrekkige watergift?
Cryptocropping, was is dat voor een beest? Niets anders dan de Engelstalige term om onkruiden in je tuin toe te laten of bewust te bevorderen. Omdat de term zo mysterieus klinkt gebruik ik hem graag als titel om je aandacht te vestigen op de wereld van mogelijkheden die verschuilt in het verwelkomen van onkruiden in de tuin. Waarom zou je dat doen vraag je je misschien af? Wel, vooral voor het gemak van telen. Zeg nu zelf. Voedselplanten die probleemloos groeien en op de koop toe lekker zijn. Wat wil je nog meer? Doe er je voordeel mee zou ik zeggen en ga er zelf ook mee aan de slag. Laat je vooral niet begrenzen door het etiket "onkruid" dat deze groep spontaan verschijnende wilde planten op gekleefd kreeg. Wees blij met de spontaniteit van wilde planten, ze zijn niet allemaal invasief.
Het vroege voorjaar. Overdag kan het kwik boven de twintig graden Celsius uitstijgen. S' nachts dalen tot een paar graden onder nul. Als het koud wordt, hoe bescherm je je (serre)plantjes dan op een eenvoudige, effectieve en goedkope manier? Niet om ze te beschermen voor vorst tot -10 graden Celsius of meer maar wel die prikken in april in mei wanneer het overdag warm genoeg is maar s' nachts het kwik nog wel eens 2 à 3 graden onder het vriespunt durft duiken. Een paar trucjes zorgen ervoor dat lentenachtvorst geen ravage aanricht in je serre.
Vorige winter kreeg ik van een andere verzamelaar wat zaden toegestopt van olijfkomkommer (Cyclanthera pedata). Toen ik het pakje opende sprong de afwijkende zaadvorm direct in het oog. De zaadjes zijn plat en zien er uit als een stukje boomschors. Op 2 mei 2015 gingen de zaadjes in de grond en ik moet zeggen. Het resultaat, daar was ik best tevreden over.
De aanschafprijs van een serre zou je nooit kunnen terug verdienen. Dat wordt links en rechts wel eens beweerd. Wel, heel simpel. Ik ontken dat met klem. Je kan je serre makkelijk binnen een paar jaar terugverdiend hebben en nog vele jaren gratis genieten van al het moois dat ze te bieden heeft. Een paar argumenten om mijn stelling te staven geef ik hier graag mee.
Heb je een ongebruikt stukje grond, een verloren hoekje waar je niet weet wat mee te doen? Zet er dan aardpeer (Helianthus tuberosus) op. Een uiterst productieve groente die niet al te veel eisen stelt aan zowel de grond als de tuinier qua tijdsbeslag. Een half uurtje werk investeren, per jaar wel te verstaan, dat is het enige dat je hoeft te doen om een overvloed aan aardpeer te kunnen oogsten.
Een stukje tuin-oogst dat ik absoluut niet zou willen missen is tuin-thee. Een lekker kopje kruidenthee waarvan de samenstelling en smaak varieert naargelang het seizoen. Heerlijk, divers en goedkoop. Want kijk maar eens in de supermarkt? Hoeveel kost thee? Juist ja,… tientallen euro 's per kilogram. Waarom genoegen nemen met dure theezakjes met gedroogd spul als je het vers product kan hebben. Recht uit eigen tuin. Het enige werk dat je moet doen is...je theepot vol plukken, warm water opgieten en genieten maar.
Is het een groente, een sierplant of eerder een kruid? Persoonlijk vindt ik planten indelen in categorieën niet zo belangrijk maar als je het mij vraagt is bronzen venkel voornamelijk een kruid met een grote sierwaarde. Een kruid omdat het heel wat lekker wintergroen en jaarrond grondstoffen voor een kopje thee oplevert. Een grote sierwaarde omdat het donkere blad bijzonder mooi contrasteert met andere borderplanten. Eens in bloei is niet alleen het sierlijke blad een streling voor het oog maar krijg je er de prachtige gele schermen en heel wat insectenactiviteit bovenop.
Ik hou van semi-automatische composterings systemen. Systemen waarbij het composteren zelf niet veel werk en planning van mijn kant vereist maar alles gewoon zijn gangetje gaat ongeacht ik wel of niet in de buurt ben, aandacht geef aan het composteren of niet. In het artikel kippencompostering hadden we het al uitgebreid over één zo 'n semi- automatisch systeem. Er zijn nog wel een paar composteringsmethoden die we in onze tuin gebruiken. Want niet alle materialen zijn bruikbaar om op één en dezelfde manier gecomposteerd te worden. Makkelijk verterende materialen gaan naar de kippen. De ietwat moeilijkere zoals snoeihout vragen een andere aanpak.
klik hier voor deel 1 van dit artikel
Je hoeft niet met de meest ingewikkelde dingen eerst te beginnen om meer voedsel te gaan produceren in je tuin. Vaak zijn er voor de hand liggende mogelijkheden te over die weinig werk vragen maar waar veel oogst tegenover staat. Eén van die zaken is een oog ontwikkelen om extra teeltruimte te vinden en te ontginnen in je eigen tuin.
In de visserij spreekt men over bijvangst. De vissoorten die "bij" in je net zitten maar die niet echt het doel waren van de vistocht. In de tuin hebben het niet over bijvangst maar wel over bij-oogst. De extra 's die het gewas levert maar waarvoor we het (in hoofdzaak) niet geplant hebben. Bijvoorbeeld als je het lekkere blad van koolrabi wokt als extra terwijl je het gewas in feite geplant hebt voor zijn knol. Bij-oogst is een mooi meegenomen surplus die de teelt ons biedt. Het verhoogt de veelzijdigheid van een gewas enorm. Als we meer uit onze oogst halen kan je met een kleine tuin een heel stuk verder komen. Niet alleen op het vlak van productie gooit het hoge ogen maar ook culinair is bij-oogst mooi meegenomen.
Neen, verorber niet zomaar de chrysant die je koopt in de bloemenwinkel. Ik heb het in dit artikel over de gekroonde ganzenbloem (Chrysanthemum coronarium). Een zusje van de sierchrysant die we buiten zetten met allerheiligen. Eetbare chrysant is een leuke groente die thuishoort in de categorie ultra-makkelijk te telen groenten. De teelt vereist logischerwijze daarom niet veel uitleg. Het enige wat je moet doen is zaaien. Éénmalig zaaien is voldoende want als je de plant in bloei laat komen zaait de plant zichzelf uit. Dit echter zonder te gaan woekeren. Het is een soort eetbare automatische bodembedekker zeg maar.
Een vaardigheid die mij al bijzonder veel oogst- en tuinierplezier opgeleverd heeft is het herkennen van kiemplanten. Zowel kiemplanten van vermeende “onkruiden” maar ook van door mij gezaaide en zich zelf uitzaaiende groenten en kruiden. Waarom is dit zo handig? Wel heel simpel: omdat het je een pak werk bespaard, dikwijls leuke verrassingen oplevert en het mogelijk maakt te tuinieren op een losse manier.
Ik hoor wel eens iemand opperen: mijn tuin is te klein om zelf groenten of fruit te verbouwen, … We lijken wel genetisch geprogrammeerd om te denken dat we niet over genoeg grond beschikken om groenten en fruit te verbouwen. Lees het kortverhaal “hoeveel grond heeft een mens nodig” maar eens. Ook al schreef Tolstoy het verhaal in de negentiende eeuw, dit beperkend denken is van alle tijden. In mijn eigen denken heb ik het ook gemerkt. Tien jaar geleden dacht ik ook nog in hectaren, een paar jaar later begon ik in aren te denken en tegenwoordig denk ik eerder in een grootte orde van vierkante meters. Meer grond verwerven is vaak een niet zo simpele en vaak dure aangelegenheid. Maar er is goed nieuws. De grootte van de tuin hoeft absoluut geen belemmering te zijn om zelf voedsel te produceren. Er zijn heel wat mogelijkheden. Maar dat is het juist. Denken in de mogelijkheden die we wel hebben in plaats van in belemmeringen van wat niet mogelijk is. Daarom wil ik het vooral over hebben over oplossingen om voedsel te produceren in een kleine tuin in dit tweedelige artikel.
Oost-Indische kers (Tropaeolum majus) is een plant die ieder jaar opnieuw onze tuin siert. De ronde blaadjes met hun interessante nervenstructuur en uitbundige overvloed aan kleurrijke bloemen zijn bijzonder decoratief. We houden niet alleen van de plant omdat hij zo mooi is. Neen. Het esthetische is slechts één van de troeven van Oost-Indische kers. De veelzijdigheid van dit gewas is schitterend. Zowel voor plant als dier heeft de plant heel wat in huis. Ieder seizoen opnieuw leer ik wel iets bij over dit wondergewas en komen er nieuwe inzichten waarvoor we het gewas in één of andere vorm kunnen aanwenden. Je houdt het echt niet voor mogelijk hoeveel gebruiken je voor Oost-Indische kers kan bedenken. Ik durf gerust stellen dat het een plant is die thuishoort in iedere eetbare tuin, zelfs in de kleinste tuin.
Een plant die zich bijzonder goed in zijn vel voelt en de leverancier bij uitstek van je winterslaatje. Ja, we hebben het hier over winterpostelein (Claytonia perfoliata). Een delicatesse die zichzelf teelt in de donkere maanden. Weinig werk en lekker, twee uiterst grote voordelen die pleiten om dit plantje zich te laten vestigen in jouw eetbare tuin.
Kolen zijn pareltjes van groenten. Perfect aangepast aan ons klimaat voorzien ze ons het hele jaar door van lekkers. Het bijzondere aan kolen is dat ze makkelijk groeien, hoge opbrengsten realiseren en ons zelfs in de moeilijkste periode van het jaar niet in de steek laten. Wanneer de donkere korte dagen arriveren zijn ze een bron van vers groen. Als we het over kolen als wintergroente hebben mag gerust wat ruimer gedacht worden dan witte of rode kool, bloemkool of de spruitjes die ons land internationale faam bezorgen onder de naam 'Brussels-sprouts'. De diversiteit aan kolen is enorm. Veel soorten zijn nog niet zo sterk ingeburgerd in onze tuin en wachten om gebruikt te worden. Waarom niet gaan voor meer afwisseling van gewassen?