Crowdbreeding: samen voor een veerkrachtige toekomst

Zonder diversiteit geen veerkrachtige eettuin. Zoveel is zeker. Goede genetica bewaren en ontwikkelen is van cruciaal belang voor onze voedselvoorziening want een goed ras maakt het verschil tussen slagen of mislukken van een teelt. (Daar schreven we eerder al eens een uitgebreid artikel over.) Maar wie wil zich daar voor inzetten? Kruisen en zaaien van nieuwe rassen vraagt heel wat tijd en neemt ook wel wat plaats in. Want van één kruising kan je vaak tientallen tot honderden nakomelingen verwachten. Nakomelingen met een unieke genetica en een hele set unieke eigenschappen. Maar... die allemaal geëvalueerd dienen te worden. Om veredeling voor de kleine “hobby markt” haalbaar te maken bied crowdbreeding een oplossing. De veredelaar maakt nog steeds de kruisingen. Bevlogen partner tuiniers testen onder echte tuinomstandigheden de nieuwelingen uit en beoordelen ze op eigenschappen die zij belangrijk vinden. Want dat is misschien wel het grootste pluspunt van crowdbreeding. Nieuwe rassen worden niet door één veredelaar geselecteerd maar wel door een bonte verzameling tuiniers. Een divers publiek dat werkt aan diversiteit dus. . 

Enkele voorbeelden van crowdbreeding projecten. 4 uiteraard ! :-)

Mit vereinten garten: sterke slarassen ontwikkelen in 1900 tuinen

“Organic right from the start” is de slogan van bioverita. Gewassen die echt ontwikkeld worden voor biologische teelt dus. Eén van de uitdagingen in de bioslateelt is meeldauw. Daar besloten Sativa en prospecierara, een Zwitserse vereninging die zich inzet voor het behoud van de genetische rijkdom aan dieren en planten iets aan te doen.In 2019 lanceerden zij een crowdbreeding actie met als doel meeldauwtolerante of - resistente slarassen te ontwikkelen. Het project is een samenwerking van het Zwitsers biozadenbedrijf  De kruisingen worden opgestuurd naar tuiniers in binnen - en buitenland. In je pakketje vind je zaad van enkele nieuwe kruisingen, etiketten om je gezaaide slaplantjes te labelen en een boekje met uitleg over de teelt en de manier waarop je de slarassen kan beoordelen. Je bezorgt gegevens in ruil voor slazaadjes dus. Op die manier krijgen de veredelaars een goed beeld over hoe sterk een ras is in verschillende microklimaten en grondsoorten. 

Dwarf tomato project

Craig Le Hosier is een rasechte tomatenliefhebber; Hij had echter weinig mogelijkheden om tomaten te kweken in zijn tuin want zonlicht is er schaars. De enige zonovergoten plaats was de oprit. Waar een wil is, is een weg. Craig besloot het over een andere boeg te gooien en ging aan de slag met strawbale gardening en grote potten om groenten te kweken. Hij kwam al gauw tot de conclusie dat gewone tomatenrassen veel te hoog uit groeien waardoor het best lastig is om ze te ondersteunen en de potten recht te houden. Op zoek naar een oplossing stootte hij op dwergtomaten. Tomaten van pakweg 0,5 tot 1,2 m hoog. Alleen bleken er bijzonder weinig dwergrassen te bestaan. Hij besloot dan maar om zelf te gaan zorgen voor meer keuze in het rassenaanbod en startte samen met een andere tomatenfan het dwarf tomato project. Craig maakt jaarlijks kruisingen en stuurt de zaden er van op naar vrijwilligers over de hele wereld die de planten opkweken en beoordelen. Het aanbod dwergrassen is spectaculair toegenomen sinds dit project van start ging. We hebben al enkele nakomelingen uit dit project gezaaid en die zijn best goed. Bedankt Craig en de vele andere vrijwilligers voor jullie inzet!

Apple oasis: Appelbossen in Denemarken?

"In 2013 we posed the question: “Why should only Kazakhstan have apple-forests, why not apple-forests in Denmark?” That initiated the project “Apple oasis” aiming to spread the genes from the gene bank, increase biodiversity and apple plantings in the landscape and to develop new robust apple cultivars with a local history. Apple breeding requires a lot of work, space and time, and has never been a national task in Denmark. To succeed in breeding apples at a low budget, we therefore invited volunteers for help. That’s why we call it “Crowd breeding”. Bron: ecofruit.net

De universiteit van Kopenhagen beheert een appelcollectie van 800 rassen. In 2013 startten ze een crowd breeding project op met als doel nieuwe, robuuste rassen te bekomen. 136 deelnemers zaaiden in totaal 10000 appelzaadjes afkomstig van de 54 sterkte en lekkerste appelen uit de collectie. Al deze appelzaadjes waren vrij bestoven. In 2019 bezochten de onderzoekers 45 van de deelnemers die er in geslaagd waren bomen op te kweken. Bij deze zaaiers werden er in totaal 1422 zaailingen gescreend. 54 % van de zaailingen bleken zeer robuust te zijn tegen ziekten zoals schurft, meeldauw en kanker. 11% van de bomen werden uit de test verwijderd vanwege te gevoelig. Fruit kon slechts beperkt geëvalueerd worden. In 2019, zes jaar na zaaien dus, droegen slechts 5 % fruit. In 2020 en 2023 werd en wordt er opnieuw geëvalueerd.

Wow, wat een prachtig project!   

Dagneutrale Oca ‘s

Oca (Oxalis tuberosa) is één van de andesknollen. Een heel robuust gewas. Van ziekten en plagen heeft het geen last. Van vorst wel en…de knollen worden in het najaar pas aangemaakt na 21 september, als de nachten terug langer worden dan de dagen. Dat betekent dat de plant maar een dikke maand tijd heeft om knollen te vormen alvorens het loof af vriest. Heel vaak heeft oca bij de oogst daarom kleine knollen. Wat als we oca ’s ontwikkelen die dagneutraal zijn? Die zich dus niks aantrekken van daglengte en knolletjes beginnen te vormen in de zomer als de dagen lang zijn. Dat is de insteek van de “guild of oca breeders” gesticht door Dr Owen Glyn Smith, beter bekend onder de naam Rhizowen van Radix.

Het doel is door massaselectie een ras te bekomen met hoge producties. Iedereen die mee doet moet verklaren zich te houden aan de spelregels van het Open Source Seed Initiative (OSSI) waarbij je verklaart dat nieuwe oca rassen voor iedereen beschikbaar moeten blijven. Het project ging van start in 2015. Op dit moment is het me niet duidelijk welke resultaten behaald werden.

Meer info over het oca crowdbreeding project: http://ocabreeders.org of de facebookpagina "Guild of oca breeders"