Kippencompostering; composteren voor luie, euhm slimme tuiniers

Composteren is een serieus onderwerp waar al heel wat inkt over gevloeid is. Duiken we de compostliteratuur in dan vinden we “hopen” informatie over onder andere de ideale verhouding tussen groen en bruin materiaal in de hoop, de beste afmetingen en vormen van composthopen, hoeveel keer je de hoop moet omzetten, enz…. Om die boekjeskennis om te zetten in compost lijkt het vaak dat beschikken over een heel arsenaal aan hulpmiddelen noodzakelijk is om überhaupt te kunnen composteren. Denk maar aan compostbakken, zeven, starter, hakselaar om grof materiaal te verkleinen en noem maar op.

Het kan allemaal veel makkelijker dan dat en bovenal met een pak minder werk.

Eerlijk gezegd. Compost maken laat ik voor het overgrote deel over aan specialisten ter zake. Mijn kippen. Het reduceert mijn werk in het proces sterk. Ik hoef geen procedures te volgen, wachthopen aan te leggen of mijn composthoop periodiek te draaien. Het enige wat mijn hulp vereist in het proces is het te composteren materiaal toevoegen aan de kippenren en compost oogsten. Dat is alles. Al de rest doen de kippen. Zij verdelen het materiaal netjes over de kippenren. Krabben het open en trappen aan en voegen er als extra toetje voedingsstoffen aan toe om de omzetting van organisch materiaal tot het zwarte goud, de compost, te bespoedigen.

Onze huidige kippenren is circa 11 m² groot. Per jaar levert dat een dikke 3 m³ rijke compost op. Inderdaad, rijke compost. Ideaal voor gebruik in bijvoorbeeld de serre waar hongerige vrucht- en bladgewassen gretig de rijkdom van de compost voor je zullen omzetten in oogst. Er wordt wel eens gewaarschuwd voor de agressiviteit van kippenmest. Dat kan inderdaad zo zijn als je mest gebruikt. Kippenmest bevat veel nitraat en jaagt de planten op. Gebruik je compost dan is het een heel ander verhaal. Tenminste als je op een gevarieerde manier materiaal toevoegt in de kippenren.

Ik moet hier natuurlijk wel volledig zijn. Wij gooien niet alleen onze keukenafval en overtollig groen materiaal uit de tuin in de kippenren. In de herfst verdwijnen er ook blaadjes in die buren liever kwijt zijn dan rijk en als ik een portie gehakseld hout vastkrijgt of ander houtachtig materiaal zoals notenpellen strooi ik die ook uit in de ren. Dat is niet alleen prettig voor de kippen, om zich te amuseren om de blaadjes of haksel open te krabben, maar ook belangrijk voor de compostkwaliteit.

Houtachtige materialen, zoals gehakseld hout, stro waarmee het hok ingestrooid wordt, houtzaagsel of notenpellen bevatten relatief veel koolstof (ze hebben een hoge CN verhouding= veel deeltjes koolstof per deeltje stikstof) waardoor veel stikstof kan verwerkt worden in de compost. Dit is zowel goed voor het milieu, omdat stikstof anders in de vorm van nitraat kan uitspoelen naar oppervlakte- of grondwater of vervluchtigen in ammoniakvorm naar de atmosfeer toe, maar ook voor je planten. Geef je verse kippenmest dan komt de stikstof ineens in enorme hoeveelheden beschikbaar wat er voor zorgt dat ze in het slechtste geval kunnen verbranden of meestal gewoon veel te sterk groeien en ten prooi vallen aan bladluizen of zwakteparasieten zoals schimmels. Variatie en diversiteit is zoals vaak de oplossing. Ook inzake het materiaal dat je in de kippenren kiepert om er compost mee te fabriceren.

Na ongeveer een jaar is de compost klaar. Dat komt goed uit want dat past perfect in de seizoenscyclus. Het hele groeiseizoen lang materiaal storten we organisch materiaal in de ren en in het prille voorjaar dan schep ik de kippenren af tot op het originele grondniveau. Dat is ook nodig want moest ik dat niet doen dan kunnen de kippen na twee jaar gewoon over de draad huppelen. Het grondniveau van de ren stijgt immers met een 30 tal centimeter per jaar door de grote hoeveelheden toegevoegd materiaal.

Tijdens de oogst (van de compost) ben ik altijd verwonderd over de enorme hoeveelheden regenwormen die in de onderste laag van de compost schuilen. Zowel volwassen exemplaren als ei-capsules van de regenworm zijn vlot terug te vinden. De compost zeven doe ik niet. De ietwat grovere stukken laat ik liggen of verdwijnen ergens onderin een verhoogde border. Want ja een ander stuk van mijn compostering vindt gewoon plaats waar het nodig is in bijvoorbeeld verhoogde borders waar ik het ietwat moeilijkere materiaal in verwerk. Andere oplossingen voor materiaal dat moeilijker en trager verteert zijn onder andere takkenrillen. Op die manier geraak ik van het materiaal af dat in de kippenren moeilijk afbreekt.

Methoden om te composteren zijn er genoeg. Sommige vragen wat meer werk. Andere weer wat minder. Welke methode de beste is dat moet je zelf uitmaken. Zoals ik al zei in de inleiding van dit artikel: over composteren kan je boeken lezen en cursussen volgen. Ooit besteedde ik zelf verscheidene maanden aan het schrijven van een lijvig (eind)werk over het gebruik van compost in de biologische landbouw. De theorie onderzoeken was leerrijk. Toch ben ik tot de constatatie gekomen dat ik composteren beter uitbesteed aan andere spelers in mijn tuinvoedselweb. Het is een win-win situatie. De kippen amuseren zich, zijn kerngezond door de variatie in voeding en ik krijg er niet enkel goede compost voor in ruil maar ook nog eens een pak minder werk. Als bonus, zeg maar kers op de taart is er alvast één voordeel dat je moeilijk zal bereiken met een andere compostmethode. Met name verse eieren. Een lekker bijproduct, noem het een reststroom tijdens de productie van het zwarte goud.