Winterpostelein, een absolute aanrader voor de wintertuin!

Een plant die zich bijzonder goed in zijn vel voelt en de leverancier bij uitstek van je winterslaatje. Ja, we hebben het hier over winterpostelein (Claytonia perfoliata). Een delicatesse die zichzelf teelt in de donkere maanden. Weinig werk en lekker, twee uiterst grote voordelen die pleiten om dit plantje zich te laten vestigen in jouw eetbare tuin.

Zowat een decennium geleden woonde ik dicht bij zee en was uiterst geïnteresseerd in duinflora. Want het mag gezegd, onze duinen daar groeit een bijzonder grote variatie aan planten. Natuurlijk trokken eetbare gewassen zoals steeds mijn aandacht. Zo vond ik al snel heel wat lekkere duinplanten zoals wilde asperges en kraailook maar ook een mooi plantje dat altijd wat in de beschutting groeide aan de voet van struweel. Na wat opzoekingswerk bleek het om winterpostelein te gaan. Een eetbaar plantje met sappige frisgroene blaadjes dat je kan oogsten in de wintermaanden. Zolang ik dicht bij de duinen vertoefde hoefde ik het niet zelf te telen. Een paar jaar later verhuisde ik landinwaarts en ging ik in mijn tuin aan de slag met dit leuke gewas. Het plantje zelf is eigenlijk maar een goede 10 cm hoog. Maar het heeft heel wat bijzonderheden.

Het eerste wat opvalt aan het gewas is de vorm van de blaadjes. Heel de winter zijn de blaadjes ruitvormig. In het voorjaar ondergaan de planten een transformatie. Eéns de temperaturen stijgen verschijnen ineens schotelvormige blaadjes met een bloemstengeltje in het midden. De bloei zelf is niet zo spectaculair aangezien de witte bloemetjes maar een paar millimeter groot zijn. Wat wel de aandacht trekt is de periode van zaadvorming. Vanaf het moment dat de postelein rijpe zaden draagt trekt de plant duizenden mieren aan die als interim arbeiders ingehuurd worden om het zaad te verspreiden. Het zaad van winterpostelein heeft een mierenbroodje. Een snoepje speciaal bestemd voor mieren in ruil om het zaad van winterpostelein te laten rondwandelen in de tuin.

De eerste keer dat ik zaad trachtte te telen van winterpostelein werd mijn plan gefnuikt door dit mierenenthousiasme maar al gauw ging ik de voordelen er van gaan inzien. De mieren zaaien het gewas en ik hoef verder niets te doen. Vandaar dat het gewas zichzelf teelt.

Je hoeft trouwens niet te vrezen dat je serre of tuin het hele jaar door vol zal staan met winterpostelein. In het zaadje zit er als het ware een tijdsklok ingebouwd. Voor half september is er slechts sporadisch een plantje van winterpostelein aan te treffen in de tuin. Eens de dagen korter worden en er een wat vochtigere periode zich aandient beginnen de zaadjes massaal te kiemen alsof iemand het startschot gegeven heeft om wakker te worden. Ineens zie je overal plantjes verschijnen. Tegenwoordig staat heel mijn serre vol met winterpostelein. En neen, dat is helemaal geen probleem. Integendeel. Het plantje is maar een centimeter of tien dus vormt geen bedreiging voor de meeste serregewassen. Als er tussen mijn rucola of andere saladesoorten winterpostelein opkomt zie ik het eerder als een voordeel. Tijdens het snijden van de rucola of andere snijsla komt er wat winterpostelein mee maar dat is gewoon een automatische sla mix variatie. De lage planten vormen een levende mulch die ik snij als ik sla nodig heb. Dit alles zonder enig werk van mijn kant. De symbiose-tandem van mieren en winterpostelein zorgen voor de winterovervloed. Mooi toch.

Winterpostelein is ontzettend productief. Eén van de weinige gewassen die echt snel groeit in de wintermaanden. Het enige wat het gewas nodig heeft is wat beschutting. Denk aan de duinen, daar groeit het gewas gewoon buiten maar wel steeds beschut. Daarom doet het plantje het zo goed in de serre. Niet zozeer omdat het warmer zou zijn in de serre maar wel vooral omwille van de beschutting. In de open tuin is dit wat moeilijker. De beste resultaten heb ik steeds geboekt in de serre, platte bak of gewoon onder een primitieve constructie met plastiek folie.

Nog een belangrijke tip als je winterpostelein oogst. Snij gewoon de grote bladeren die wat hoger boven het gewas uitsteken en laat het hart van de plant met rust. Dan groeit de plant makkelijk door en kan je doorlopend oogsten. Doe je
dit niet dan kan je slechts één maal snijden en dat is toch wel jammer. Niet alleen voor de oogst van wintersla maar ook omdat de plant dan in het voorjaar niet meer in zaad kan komen en zichzelf zo nooit automatisch kan gaan telen.

Eerlijk gezegd. Ik begrijp niet goed waarom de teelt professioneel niet aantrekt. Hoge producties, makkelijk machinaal te oogsten, goed houdbaar in de distributieketen en bovenal lekker. Wat wil je nog meer? Met wat gerichte veredeling valt er bovendien waarschijnlijk nog heel wat meer productie te behalen want tot hiertoe bestaan er bij mijn weten niet echt rassen van dit gewas. Zaaien maar dit bijzonder dankbaar winterplantje zou ik zeggen.