Aardbeien uit eigen tuin, 7 maanden lang (deel 1 junidragers)

Is het aardbeienseizoen ieder jaar te kort voor je? Dan heb ik goed nieuws! Wist je dat je 7 maanden lang aardbeien uit eigen tuin kan plukken zonder al te veel kunst- en vliegwerk? In dit tweedelige artikel doe ik graag wat eenvoudige teelttechnieken uit de doeken zodat jij ook aardbeien “à volonté” kan gaan consumeren het hele zomerhalfjaar lang.

Snel en dankbaar fruit

Aardbeien zijn één van die fruitsoorten die heel snel resultaat geven. Vaak kan je al gaan plukken een paar maanden na planten. Ideaal dus als je fruit wil kweken en niet lang wil wachten op oogst. Telen van aardbeien is helemaal niet zo moeilijk als je niet te veel tegen de natuur in gaat. Eigenlijk is planten en plukken zowat het enige wat je moet doen. In hippe hedendaagse termen kan je aardbeien daarom terecht een “plug and play” gewas noemen.

Wat je met de vruchten kan aanvangen hoeft nauwelijks uitleg. Verse aardbeien, smoothies, fruitsalades, taarten, jam, wijn, … van voor- tot nagerecht kan je aardbeien aanwenden om heerlijke gerechten te bereiden. Nu is er maar één pijnpunt. Het traditionele aardbeienseizoen voor vollegrondsaardbeien loopt van de tweede week van juni tot de derde week van juli. Dat is eigenlijk vrij kort. Zou het niet leuk zijn om heel de zomer lang verse aardbeien te kunnen plukken?

Foto 's: Aardbeien eten we niet alleen vers maar verdwijnen ook in confituur, taart, mock- en cocktails.

Wel, ik heb goed nieuws voor je. Aardbeien zijn niet alleen een snel en dankbaar gewas, je kan de oogst ook nog eens vrij makkelijk gaan spreiden door gebruik te maken van een paar simpele technieken die we kunnen afkijken bij professionele telers.

Professioneel zijn aardbeien bijna jaarrond verkrijgbaar. Sinds jaar en dag wordt er door telers gebruik gemaakt van serres en vernuftige teelttechnieken waardoor het teeltseizoen momenteel loopt van circa begin februari (de allervroegste) tot de tweede week van januari (de laatste aardbeien van het vorige oogstseizoen). Zover gaan we hier niet. We houden het bij simpele, duurzame en voor iedereen toegankelijke technieken. “Erbezen” uit eigen tuin voor eigen consumptie zonder al te veel poespas daar is het ons hier om te doen.

Aan de slag wil met oogstspreiding van aardbeien in eigen tuin

Je oogst spreiden over een langere periode kan door gebruik te maken van verschillende rassen en een paar technieken. Vooraleer we de technische uitleg over de teelttechnieken induiken even een korte inleiding over de twee grote groepen rassen in aardbeienland. Want dat verschil begrijpen is cruciaal als je aan de slag gaat met oogstspreiding.

Er bestaan ontzettend veel rassen van aardbeien. Grofweg kunnen we ze opdelen in twee grote groepen: junidragers en doordragers.

Junidragers (ook wel éénmaaldragende aardbeien genoemd) zijn aardbeien die, je kan het al raden, van nature aardbeien produceren in de maand juni, het begin van onze zomer. Ze bloeien maar één maal per seizoen gedurende drie- tot vier weken waarna je een maand later ook drie – vier weken lang aardbeien kan gaan oogsten.

Doordragers gedragen zich totaal anders. Ze bloeien later op het seizoen dan junidragers maar eens ze beginnen bloeien kunnen ze dit heel de zomer door blijven doen. Vandaar de naam door-dragers of ook wel remonterende aardbeien genoemd. Plukken van doordragers kan van ongeveer half juli (ras- en planttijdstipafhankelijk) tot eind oktober.

Door gebruik te maken minimum twee rassen, een juni- en een doordrager en een paar teelttechnieken kan je daarom makkelijk zes à zeven maanden per seizoen aardbeien uit eigen tuin plukken. Een voorbeeld van hoe zo 'n oogstspreiding met junidragers er uit kan zien doe ik dit artikel uit de doeken. De doordragers zijn voer voor deel twee van dit artikel.

Technieken om de oogst van junidragers in je tuin te spreiden

Aardbeien in je serre (of veranda) planten

De eerste aardbeien van het jaar die kan je plukken in de serre. In een niet verwarmde serre mag je rekenen op een vervroeging van maximum een maand als je een junidrager plant.

De productie in de serre valt heel goed mee als je planten van goede kwaliteit staan hebt. Om je een idee te geven, 12 plantjes geven al snel 4 kg aardbeien, dat zijn 8 potjes van 500 gram uit de winkel! Dat is al heel wat snoepplezier. 

Foto: Wedden dat je meer aardbeien eet in het vroege voorjaar als je ze zelf teelt? Aardbeien in de winkel zijn vaak best wel prijzig in het voorjaar. Heb je ze zelf in de serre staan dan hoef je niet veel te besteden en eet je aardbeien zoveel je wil.

Aardbeien zijn niet alleen een heel productief serregewas, de teelt kan ook heel kort zijn. Als je ze op het einde van de winter naar binnen verplant pluk je een paar maand later al de eerste aardbeien.

Om je een idee te geven:In 2015 ging de oogst in de serre van start op 25/04 toen gebruikten we Gariguette, een typisch Franse aardbei met kleinere vruchten en een hele zoete smaak. De pluk was al afgelopen op 11/05. In 2016 plukten we de eerste aardbei op 22/05 van het ras Elsanta, de typisch Belgische aardbei. De laatste aardbeien plukten we op 22/06/16.

Eens de aardbeien half juni afgedragen zijn verwijder je ze en plant je op hetzelfde perceeltje een volggewas. Bijvoorbeeld een zuiderse teelt zoals basilicum, tomaat of een andere nachtschadige, bonen, etc... Op die manier teel je aardbeien min of meer als tijdelijk gewas in je serre. Zo vermijd je niet alleen dat de aardbeien het hele jaar door ruimte innemen maar het werkt ook makkelijker dan aardbeiplanten heel de zomer in de serre over te houden voor het volgende seizoen.

Foto: Aardbeien telen kan ook in pot. Aardbeiplanten wortelen immers vrij ondiep. Op de foto zie je de teelt van aardbeien in pot zoals dat professioneel gebeurt. Vooraleer je zelf zo 'n constructie in elkaar knutselt: vergeet niet dat iedere pot voorzien is van druppelaars die de planten op warme dagen tot tien keer per dag (of zelfs meer) een kleine portie water met voeding geven.

Wil je ze echt laten staan voor volgend jaar dan zorg je er best voor dat ze in de zomermaanden beschut staan. Door tussen de rijen in een hoog gewas zoals bijvoorbeeld tomaat te planten. Ze beschut planten zorgt er voor dat ze gezond blijven. Aardbeiplanten die in de serre blijven staan tijdens de zomer hebben nogal eens last van rode spint omwille van een te lage luchtvochtigheid in de serre. Een ander euvel dat in het najaar wel eens de kop op steekt is meeldauw. Voor schaduw hoef je niet te vrezen, junidragers verdragen schaduw heel goed in het midst van de zomer. Pas in het najaar (vanaf eind september) moet je ervoor zorgen dat er weer voldoende licht bij de planten raakt. Want op dat moment maakt de plant (inwendig) bloemen aan voor het volgende seizoen.

Foto 's: Links: Benut je serre zo goed mogelijk. Vergeet niet om in het vroege voorjaar iets tussen je aardbeien te planten zoals sla bijvoorbeeld. Zorg er wel voor dat de sla geoogst is voor de eerste aardbeien rijpen om slakkenschade aan je vruchten te vermijden. (de aardbeiplanten staan op heuveltjes wat niet zichtbaar is op de foto) Rechts: dezelfde aardbeiplanten stonden in de zomer beschut tussen hoge tomatenplanten.

Tip: Teel je aardbeien in je serre zorg er dan voor dat de deuropening afgeschermd is met een vogelnet. Anders is de kans groot dat ze je steeds voor zullen zijn om de rijpe aardbeien te plukken. Dat ondervonden wij het eerste seizoen dat we aardbeien in onze serre teelden.

Een stuk van je buitenperceel afdekken

Wil je je aardbeienoogst vervroegen en heb je geen serre of geen plaats om aardbeien in je serre te planten? Niet getreurd. Er zijn nog heel wat opties om je aardbeien een kleine vervroeging van één à twee weken te geven tegenover de buitenteelt. Je kan er een platte bak omheen bouwen, er een mini-serre met elektriciteitsbuizen over zetten, je perceeltje afdekken met flodderplastiek of vliesdoek, enz...

Vooraleer je aan de slag gaat met het bouwen van dergelijke constructies toch een extra woordje uitleg. Want het moet gezegd dat vroege aardbeien telen onder dergelijke omstandigheden heel wat moeilijker is dan in een serre en ook meer werk vraagt.

Foto 's: links: platte bak; rechts: cloche

Er zijn twee struikelblokken die de teelt in mini-serres en onder folie bemoeilijken: namelijk bestuiving en te  vochtige lucht.

Wil je een rijke oogst en mooi gevormde aardbeien dan is een goede bestuiving onontbeerlijk. Om de aardbeibloemen te bestuiven moeten de bestuivende insecten aan de bloemen kunnen. Tijdens de bloei moet de folie daarom overdag geopend worden zodat de bloemen bereikbaar zijn. Maar... in het voorjaar kan het nog vriezen. Mooie dagen gaan vaak samen met koude nachten. Dat betekent dat je in de late ochtend de folie moet openen en in de late namiddag alweer moet sluiten om te voorkomen dat de bloemen bevriezen. Je begrijpt het al. Voor iemand die enkel in het weekend thuis is zal aardbeien telen onder folie niet zo simpel zijn.

En... er is nog een reden waarom aardbeien telen onder plastiek afdekking vaak moeilijk verloopt, vocht. De folie of platte bak openen is niet alleen noodzakelijk om de insecten binnen te laten maar ook om de bloemen vlot te laten opdrogen zodat het stuifmeel kan verplaats worden en vruchtrot te vermijden. Want blijven je bloemen te lang nat dan krijg je ziekten zoals vruchtrot (botrytis) waarvan de infectie al gebeurt tijdens de bloei!

Eigenlijk is het afdekken van buitenpercelen om je oogst te vervroegen enkel interessant als je geen aardbeien in je serre staan hebt. Teel je aardbeien in je serre dan heeft een buitenperceel afdekken weinig zin want het zal je oogstspreiding eerder beperken doordat je je oogst teveel naar het voorjaar toe verschuift. In de serre pluk je immers een maand lang aardbeien. Tegen dat je de laatste aardbeien in de serre plukt is je niet afgedekt buitenperceel al aan het produceren.

Foto: Hommel op een aardbeibloem. De bloemen onderaan de foto zonder de witte bloemblaadjes zijn reeds bestoven.

De buitenteelt

De makkelijkste manier om aardbeien te telen is gewoon buiten in open lucht. Je plant een perceeltje in de loop van augustus en in juni van het daaropvolgende jaar, 10 maanden na planten, kan je gaan plukken.

De buitenteelt benoemen als “open lucht teelt” is misleidend. Meestal zal je moeten gaan afdekken met vogelnet als je zelf ook van aardbeien wil genieten. Want onze gevederde tuinvrienden zijn ook tuk op aardbeien. Vaak beginnen ze zelfs al vruchten aan te pikken voor ze rijp zijn. Daarom gaat er vanaf begin juni een net over het buitenperceel.

Buiten vogelbescherming, en eventueel wat stro tussen je aardbeiplanten leggen om de vruchten te beschermen, heb je weinig omkijken naar de buitenteelt. Om de twee à drie dagen alles plukken en vooral van je oogst genieten en de overvloed verwerken. Want de buitenteelt van junidragers is heel productief. Eind juni is dan ook de periode dat we meestal aardbeien plukken om er confituur en wijn van te maken. Op warme dagen verdwijnen er heel wat vruchten in lekkere (alcoholvrije) “strawberry daiquiri 's”.

Je aardbeienoogst verlaten

Neen, met verlaten wordt hier niet bedoeld om je aardbeienperceel achter te laten maar wel om je aardbeien op een later tijdstip te plukken dan de normale teelt. Later dan half juni dus als we het over junidragers hebben.

Vroeger (tot eind jaren negentig vorige eeuw) gebeurde het verlaten van de oogst door in het voorjaar net na het uitlopen van de planten een dikke laag stro over de planten heen te gooien. De planten werden tijdelijk afgeschermd van het zonlicht wat de groei en ontwikkeling vertraagd. Zo kon je de oogst van je aardbeien een paar weken verlaten. Heb je een groot buitenperceel dan kan de oogst verlaten met stro nog steeds een interessante keuze zijn. Reken op een verlating van ongeveer twee weken.

Wil je je aardbeien nog later kunnen plukken dan is gebruik maken van laatrijpende rassen. Eén van de meest laatrijpende junidragers momenteel op de markt is het Duitse ras Malwina. Wil je nog later gaan plukken dan plant je best een doordrager aan. Daarom gaat deel twee van dit artikel over oogstspreiding met doordragers.