Duiven in op een groentenbedje

Duiven zijn echte “tuinopportunisten”. Ze verschijnen gewoonlijk in de tuin rond het moment dat de erwten gezaaid worden (meestal begin maart). In die periode zijn ze druk bezig met het bouwen van hun nest en vinden ze heel wat nuttig materiaal in de natuurlijke moestuin. Takjes, strooisel, ze kunnen het allemaal gebruiken en vinden vlot hun gading in de bedden waar nog wat wintermulch ligt. Van al dat werk krijgen ze honger. En ja, ook voedsel vinden ze in de tuin. Dat een vogel of een ander organisme mee-eet in onze tuin vinden we geen enkel punt. Tuinieren is immers samenwerken met de natuur en dus ook delen. Het is de normaalste zaak dat iedereen in het tuin- ecosysteem zijn portie krijgt. Ik zeg wel delen. 

Duiven gaan voor de beste hapjes en laten bovendien niet veel over voor de tuinier. Erwtenkiemen en hartblaadjes van jonge kolen zijn hun favoriete voedsel. Daarbij trekken ze meestal heel de plant uit waardoor die afsterft. Eens een duif gepasseerd is langs deze gewassen is het er mee afgelopen. Nogal egoïstische tuinbewoners dus die duiven.

Foto: Jonge erwtenplanten zijn naast kolen het favoriete voorjaarsvoedsel van duiven.

Wat kunnen we nu doen aan dit duiven-egoïsme om onze groenten te beschermen?
Vangen en opeten is misschien een gedachte die bij je opkomt. Met andere woorden de slogan “if you can 't beat them, eat them” in de praktijk brengen. Duiven zijn immers niet te versmaden. Net om die reden domesticeerden mensen lang geleden deze vogels. Slachten en opeten lijkt een voor de hand liggende oplossing maar is waarschijnlijk niet voor iedereen weg gelegd. Wat zijn de andere opties om je groenten te beschermen tegen deze vraatzuchtige vogels?

Stuur ze op reis

Als je duiven vangt en je wil ze niet opeten wat doe je er dan mee? Een creatieve oplossing bedenken is een eerste optie. Een duif vangen, naar het station stappen en meegeven met iemand die op de trein stapt naar een bestemming zo ver mogelijk weg. Ik moet toegeven. Eigenlijk is dit niet helemaal out of the box denken. Een jaar of twee geleden stond ik op de trein te wachten in Brussel-Noord. Een man kwam naar me toe met een zakje waarin “iets” in krantenpapier gewikkeld zat. Hij vroeg me of ik toevallig naar Herentals moest. Aangezien ik niet in Herentals moest zijn zocht de man verder naar iemand die daar wel naar toe moest en gaf het pakje aan die reiziger mee. Eens de trein op weg was begon de medereiziger die het pakje op het perron aangenomen had zich toch zorgen te maken over de inhoud van het zakje want het zakje bewoog... Een ongeruste medepassagier haalde de conducteur er bij en bij de eerste halte in Vilvoorde werd het zakje open gemaakt. Er zat een levende duif in!

Oké terug naar de moestuin want duiven transporteren over het hele land is geen duurzame oplossing natuurlijk. Ik moest het wel even vermelden omdat het gewoon grappig was om mee te maken.

Kunnen de natuurlijke vijanden ze niet de baas?

Kunnen we het onder controle houden van de duiven niet uitbesteden aan de natuurlijke vijanden van deze vogel? In de natuur heeft immers alles zijn vijanden, ook duiven.

Roofvogels zoals de sperwer, slechtvalk en havik zijn de natuurlijke vijanden van de duif. Maar deze vogels komen niet altijd even makkelijk in de tuin. Ze houden meer van open gebied.
Wil je de duiven in je tuin aanpakken op een natuurlijke manier dan kan je een valkenier inschakelen maar dat is wellicht niet echt voor de hand liggend tenzij dat een andere hobby van je is.

Wat met katten als gedomesticeerde predator? Een kat zal af en toe een duif pakken maar even goed andere vogels….

Ik vrees echter dat je nog lang kan zitten wachten tot roofvogels of huiskatten de gigantische duivenpopulatie onder controle krijgen. Want die populatie die is niet te overzien zo blijkt en daar zitten wij als mensen voor iets tussen. De hele duivenproblematiek in zowel de tuin als de steden wordt veroorzaakt door stadsduiven ook al is je tuin gelegen op het platteland zoals de mijne.(Een andere probleemduif die best wat schade kan aanrichten in vooral agrarische regio 's is de houtduif. Ook het succes van de houtduif is veroorzaakt door menselijk toedoen.)

(Wilde) stads duiven zijn vaak nakomelingen van ontsnapte verwilderde huisdieren. Duiven die als huisdier gehouden worden vormen geen probleem zolang ze gevoederd worden maar verwilderde en uitgehongerde duiven zijn een ander paar mouwen. Het probleem is niet nieuw. Uit onderzoek blijkt dat de stadsduivenpopulatie sterk groeide in de decennia na wereldoorlog 2. De reden hier voor is niet helemaal duidelijk. Omdat we ze niet meer opeten lijkt een voor de hand liggende gedachte maar eigenlijk blijkt uit studies dat doden van duiven amper effect heeft omdat ze zo 'n enorm reproductievermogen hebben om hun populatie op stand te houden. Waarschijnlijk heeft de toenemende verstedelijking en het feit dat ze zich bijzonder goed aanpassen aan verschillende leefomgevingen en voedseltypes ten grondslag aan hun succes. Ze eten werkelijk alles en zijn snel tevreden qua nestmogelijkheden. Dat is dan ook de grond van de problematiek waar heel wat steden en gemeenten mee geconfronteerd worden, het aanpassingsvermogen van vogels die behoorlijk kweken. Reken op een vijf à zes nesten per jaar per koppel. Daarbij komt dat, zoals reeds vermeld, iedere duif ongeveer 12 kg mest per jaar produceert. Dat is dus wel wat als je er paar duizend rondvliegen hebt en de mest terechtkomt op een stenen woestijn waar hij tot niets dient.

Preventieve maatregelen

Wat is dan de beste remedie om schade aan je frêle groenteplanten te voorkomen?
De simpelste oplossing is wellicht afdekken van je planten. Alle planten afdekken is niet nodig maar wel meer bepaald kolen en erwten aangezien dit de favoriete planten van de duiven lijken te zijn.
Dit afdekken kan op verschillende manieren die niet al te veel moeten kosten.
Als ik erwten zaai gebruik ik meestal gewoon strooisel en snoeihout dat ik over de gezaaide erwten aanbreng in een dikke laag van om en beide 15 cm. De duiven kunnen alzo geen schade toebrengen aan de kiemende zaden. Het strooisel verwijder ik pas als de erwten ruim boven staan. Het is helemaal niet erg dat de jonge erwtenplanten even in het donker staan. De gebleekte planten kleuren snel bij. Een dagje na het verwijderen van het strooisel zijn ze al mooi groen.

Een andere makkelijke oplossing om duiven te slim af te zijn is een frame van kippen- of ander fijn gaas bouwen. Zo 'n frames kan je het hele voorjaar gebruiken als afscherming en eventueel later in het seizoen als klimrek voor stokbonen. Al mijn koolplanten voor de herfst- en winterteelt zaai ik onder dergelijke frames die pas worden weggehaald in de vroege zomer wanneer er meer dan genoeg ander eten te vinden is voor de duiven en hun vraatzucht geen bedreiging meer vormt voor mijn jonge plantjes.

Foto: kleine restjes gaasdraad hoef je niet weg te gooien. Gebruik ze om frames te bouwen die je jonge plantjes beschermen tegen duivenvraat.

Foto: links: een frame gebouwd met twee kepers en een restje kippendraad; Rechts: je kan je planten ook beschermen met snoeihout 

Foto: Planten afdekken met gaatjesplastiek (flodderplastiek in de volksmond) of vliesdoek helpt natuurlijk ook om duivenvraat te voorkomen.

Het “probleem” omdenken

Buig je nadeel om in een voordeel. Duiven zijn niet alleen lastpakken in de tuin maar kunnen ook voordelen opleveren. Ten eerste is er de mest die ze je gratis bezorgen. In plaats van je er druk over te maken dat ze een bepaalde plaats bevuilen kan je ook gewoon voor opvang van de mest zorgen op die plaats en daarna de mest aanwenden in de moestuin.

Wie aandachtig bovenstaande tekst over duiven gelezen heeft kan nog wel een andere manier bedenken om duiven voor onze kar te spannen inzake voedselvoorziening. Als uit onderzoek blijkt dat duiven zeer goed in staat zijn om hun populatie op peil te houden ondanks het periodisch verwijderen van een deel van de groep dan is dit toch een ideale manier van “veeteelt” voor de slimme zelfvoorziener. Iets dat vanzelf groeit en je alleen hoeft te oogsten, beter kan het niet.

Wat wetgeving betreft lijkt de duif vogelvrij te zijn. Tenminste zolang je niet met een geweer aan de slag gaat want dan is er een heel kluwen van wetgeving van toepassing. Een val bouwen is veel simpeler. Voorbeelden van simpele vallen zijn er genoeg te vinden op bijvoorbeeld you tube. Voor je aan de slag gaat raadpleeg je best eens het internet of een vogelgids zodat je zeker bent dat de duiven in jouw buurt stadsduiven zijn. Check tenslotte ook of ze een ring aan de poot hebben zodat je de prijsduiven van een andere buurman niet verorbert ;-)