Vang de zomer in een bokaaltje en bespaar energie

Seizoensgebonden op het ritme van wat de tuin produceert eten. Dat doen we ieder jaar. Dat wil niet zeggen dat we de zomerse overvloed aan ons laten voorbijgaan. We vangen de zomer in bokaaltjes. Voor je weg klikt. Ik weet het, inmaken heeft een ouderwets imago. Maar wie zegt er dat we nog steeds moeten inmaken op grootmoeders manier. Er zijn wel wat “shortcuts” om het allemaal een beetje sneller te laten gaan en bovenal met heel wat minder werk.

Inmaken en eten uit bokaaltjes kan je zeker en vast perfect inpassen in een hedendaagse levensstijl.
Iedereen heeft wel eens een moment waarop het niet zo handig is om een uitgebreide maaltijd te bereiden. Omdat je geen tijd hebt, omdat je er geen zin in hebt of wanneer je onverwachts bezoek over de vloer krijgt.... In al die gevallen is het bijzonder handig om iets in voorraad te hebben. Bokaaltje openen, opwarmen (of niet) en serveren maar.

Voor alle duidelijkheid. In dit artikel geen masterclass "wecken" (Wecken is immers niet hetzelfde als inmaken). Wel een manier om voedsel te bewaren met een fractie van de energie-input.

  Geen tijd om het hele artikel te lezen? Klik hier voor een snel overzicht

Hoe kan je energie besparen met inmaken?

Energievoordeel 1: start een bokaaltjesnetwerk

Je kan het zien op de foto's. Onze bokaaltjes kopen we niet nieuw maar recycleren we. Waarom zou je perfecte bokaaltjes weg gooien en er nieuwe kopen? Iedere nieuw geproduceerde bokaal kost immers ook weer energie. Een bijkomend voordeel van recycleren is dat het je niks kost om met inmaken te beginnen.

Hoe komen we aan al die bokaaltjes?
Toen we begonnen met het inmaken van onze eigen oogst stelde er zich al gauw een technisch probleempje. We hadden niet genoeg bokaaltjes. Inderhaast klopten we aan bij de buren om te vragen of ze nog lege bokaaltjes staan hadden. Tegenwoordig krijgen we bokaaltjes van overal. We hebben een heus bokaaltjesnetwerk. Zo hebben we de luxe ook wat kieskeuriger te zijn wat de soort bokalen betreft.

De ideale bokaal hoe ziet die er uit? Dat hangt natuurlijk af van je er in wil stoppen. Alle maten hebben een ander gebruik. De kleintjes die gebruiken we om geschenkmanden te maken. In plaats van één grote bokaal stoppen we liever enkele kleinere exemplaren in zo 'n mandje. Dan kan de persoon aan wie je het cadeau geeft veel meer verschillende dingen proeven.

Foto: Over zo 'n cadeau hebben we nog nooit iemand horen klagen. Integendeel. Meestal komt de vraag of we nog meer van dat lekkers hebben.

Ook grote bokalen gebruiken we graag. Grote bokalen zijn ideaal om bijvoorbeeld augurken of sap in te maken. Jammer genoeg vind je die grote bokalen niet makkelijk in onze contreien. Bij ons is inmaken in bokalen immers bijna uitgestorven. In Oost-Europa is het nog steeds een wijd verbreide traditie.

Interessant om zien is dat in nagenoeg heel Oost-Europa hetzelfde type bokaal gebruik wordt. De klassieke 3 l “banki”. Een overblijfsel van het communisme? Hoe het ook zij een partijtje van deze op de kop tikken staat nog op ons verlanglijstje.

Foto: Van mega tot mini. Ieder grootte zijn ideale gebruik.

Energievoordeel 2: vergeet bokaaltjes afkoken

Vergeet bokaaltjes steriliseren in warm water. Dat kost niet alleen veel energie maar ook heel wat werk. Je kan maar zoveel bokaaltjes tegelijk in een grote kookpot krijgen en het lastige is dat op het moment dat je die bokaaltjes moet afkoken je grootste kookpot al gevuld is met het goedje dat je wil inmaken zoals bijvoorbeeld tomatensaus.

Een extra kookpot of weckketel aanschaffen hoef je helemaal niet te doen.
Bokaaltjes steriliseren doen we tegenwoordig met de microgolfoven. Dat gaat makkelijk en snel. Je schroeft de dekseltjes los, legt ze los op de bokalen en zet de microgolf vijf a acht minuten aan op maximum vermogen. Dat is alles.

Je hoeft geen schrik te hebben om je microgolfoven te beschadigen. De (meeste) dekseltjes geven geen problemen. Let wel op: sommige bokalen (zoals bijv. van pindakaas) worden met alufolie afgesloten. Als er restjes daarvan aan de bokaal blijven kleven kan dat wel vonken geven.

Waarom nu een microgolf gebruiken? Wel, deze methode kost amper extra energie. Want het voedsel dat je inmaakt kook je toch. Het enige extra verbruik dat je hebt is je microgolfoven die maximum acht minuten draait.

Energievoordeel 3: kook buiten

Een paar jaar geleden bouwden we met recuperatiemateriaal een gezellige zomerkeuken. Deze keuken gebruiken we s' zomers om voedsel in te maken.

Buiten koken heeft iets apart. Terwijl je pot op het vuur staat ben je buiten bezig met een werkje of zit je gewoon op je terras en ondertussen pruttelt je ketel rustig verder. Je hebt geen dampkap nodig (die ook weer energie verbruikt) en je hebt geen geurtjes in huis. Mooi toch!

Het ideaal dat we ooit hopen te bereiken is inmaken met zonne-energie, dan kunnen we gewoon zonder energieverbruik ons voedsel koken en inmaken. Zo ver zijn we op dit moment nog niet.

Foto: onze gezellige buitenkeuken gebouwd met gerecycleerd pallethout. Ook het gasfornuis is recuperatie.

Energievoordeel 4: bewaren zonder constant energieverbruik

Het belangrijkste energievoordeel van oogstoverschotten bewaren in bokaaltjes is dat je ze jaren lang kan bewaren en het inmaken maar één keer energie kost ongeacht de bewaarduur. Dat is niet zo als je je oogst in vriest. Een vriezer blijft constant energie verbruiken zo lang je het voedsel bewaart. Hoe langer je bewaart hoe meer energie het voedsel kost.

Vanaf de opkomst van de diepvriezer geraakte inmaken en “wecken” stilaan op de achtergrond. Het lijkt simpeler, de groenten even blancheren (of niet) en alles de vrieskast in kieperen. Toch zijn nog een paar heikele punten aan het gebruik van een vriezer die ik graag even in de kijker zet:

• Overdimensionering: Als je een vriezer gebruikt om je tuinproductie weg te stoppen geraakt die al gauw overgedimensioneerd en heeft die de neiging nooit leeg te geraken. Er een vaste gewoonte van maken om je toestel ieder jaar een tijdje uit te zetten kan helpen maar dat gaat niet altijd als je een combi (koelkast-diepvriezer in één) hebt bijvoorbeeld of als je de vriezer gewoon niet leeg krijgt.

• Ecologie en economie: Ja, vriezers zijn de laatste jaren stukken energiezuiniger geworden. Toch verbruiken ze nog steeds meer dan genoeg stroom. Een vriezer is trouwens ook niet gratis bij aankoop.

• Je bent altijd afhankelijk van het stopcontact: Valt de stroom uit, door een zekering die het begeeft in je eigen installatie of door het netwerk dan heb je een probleem. Het is de eerste vriezer niet waarvan de hele inhoud weg gegooid mag worden omdat hij uitgevallen is terwijl je net op vakantie of weekend was.

• Voedsel ontdooien is plannen. Soms vergeet je s 'morgens wel eens om iets uit de vriezer te halen voor het avondmaal. Soms heb je s' avonds gewoon geen zin meer in het eten dat je s' morgens ontdooide. Natuurlijk kan je dat makkelijk oplossen door je bevroren pakje in de microgolf te stoppen en het te ontdooien. Uiteraard kost het wel belachelijk veel energie om voedsel dat bevroren is op -18 °C in een paar minuten ontdooit te krijgen. Bokaaltjes zijn direct gebruiksklaar. Je kan ze last minute uit je voorraadkast halen en je hebt geen ontdooitijden.

• Je bent beperkt in opslagruimte: het kan soms een heksentoer zijn om alles netjes in je vriezer gestapeld te houden. Af en toe heb je ook die dozen nodig onderaan de schuif of vrieskast. Dan mag je er alles uit halen. Met bokaaltjes heb je dat minder snel. Je kan je berging makkelijker overzichtelijk houden en hebt niet snel ruimte te kort in tegenstelling tot een vriezer.

Foto: Tomatensaus heb je nodig in tal van recepten. Lasagne, spaghetti bolognaise, pizza, soep en noem maar op. Ingeblikte tomaten worden ergens op een verre Zuiderse bestemming geplukt, in een fabriek gepureerd en vervolgens getransporteerd. Dat kost ook allemaal energie natuurlijk. Je kan zelfvoorziendend worden in een bulkartikel zoals tomatensaus door je saus in bokaaltjes te bewaren.

Hoeveel bespaar je nu precies met inmaken in bokalen? Dat vraagstuk moet je voor je eigen situatie eens bekijken. Hoeveel verbruikt je vriezer? Hoe lang bewaar je je voedsel? Hoe maak je in? Door dit voor je eigen situatie eens te bekijken kan je al gauw een zich krijgen over hoeveel energie je tuinoogst bewaren kost.

Een kort overzicht hoe we inmaken

Een beeld zegt soms meer dan duizend woorden. Daarom dit korte filmpje.

Stap 5: dip en chip :-)

Wat kan je allemaal inmaken?

Enorm veel. Er zijn duizend en één recepten om je oogoverschotten in te maken. Het enige dat je begrenzen kan is je verbeelding en je smaakpalet natuurlijk.

Want laten we duidelijk zijn. Niet alles is ingemaakt lekker.
Papboontjes en worteltjes uit een bokaal dat lusten we niet. Trouwens waarom zouden we iets inmaken zoals wortelen wat we jaarrond vers uit de tuin kunnen oogsten. Alleen dingen die weinig aan textuur en smaak inboeten en die maar een korte periode op het jaar beschikbaar zijn maken we in.

Sauzen vinden we ideaal om in te maken. Je kan ze meer dan een seizoen bewaren. Bewaren kost geen energie en heb je ze nodig dan haal je ze uit en in een handomdraai kan je er een gerecht mee bereiden. Een beetje pasta of couscous bereiden opzetten, bokaaltje saus open en je hebt snel een lekker gerecht op je bord getoverd.

We experimenteren ieder jaar volop met receptjes om onze oogstoverschotten in te maken. Zo waren er dit jaar de heerlijke paardenbloemkappertjes die we de eerste keer inmaakten. Georgische salade die we vorig jaar leerden kennen. Kortom alleen door te experimenteren met receptjes kan je je favorieten leren kennen.

Dit is ons lijstje van bokaalfavorieten:

• jalapeno 's
• kappertjes
• noordkrieken
• tomatensaus en -ketchup
• courgettesauscourgettesaus

Tip: Wie inspiratie zoekt kan heel wat recepten vinden op het internet en in verschillende facebookgroepen waar inmakers hun favoriete recepten uitwisselen.

Foto 's: linksboven: Georgische salade; Rechtsboven: kappertjes van Oost-Indische kers; Linksonder: Jalapeno 's op azijn; Rechtsonder: confituren

Probeer het ook eens :-)

Seizoensgebonden eten is nog altijd dé beste manier om de energievoetafdruk van je voedsel laag te houden. Natuurlijk eet je in de winter ook eens graag iets zomers.

Inmaken is ideaal om pieken in de oogst van groenten die maar een korte tijd beschikbaar zijn op te vangen en te bewaren voor later gebruik.

Het ene jaar heb je veel van een bepaalde groente, het andere jaar kan dat wat tegenvallen. Soms kweken we een bepaalde groente met opzet eens een jaar niet. Jalapeno 's is zo één van die groenten. Ze produceren overvloedig dat we ze maar een keer om de twee jaar planten. De oogst gaat in bokaaltjes en houdt perfect jaren lang of soms maar een paar maanden...als het te lekker is :-)